همشاگردي سلام

سلام به دوستان عزیز
تماشای آلبوم ها و عکس های قدیمی، خیلی از اوقات خاطره انگیز است و سرگرم کننده.
مخصوصا اگر عکس ها رو با دقت بیشتری تماشا کنیم و اشیا و وسایلی رو به یاد بیاوریم که روزگاری باهاشون زندگی می کردیم و الان سالهاست که از سبک زندگی مردم خارج شده اند و به خاطره ها پیوسته اند...

سلام به دوستان گرامی
درود به شما امیلیانو و 59 گرامی- با این همه خاطره های ریز و درشتی که زنده کردین!
یادش به خیر توپک! یادم نبود به چه اسمی صداش می کردیم که با یادآوری شما، دوباره خاطره اش زنده شد!
من از جاکلیدی اسکلتی یک خاطره ی خیلی ویژه دارم که فعلا رویم نمی شود تعریفش کنم و به همین مختصر اکتفا می کنم. (البته چیز خاصی هم نیست. شاید روزی رودرواسی را با خودم کنار بگذارم و برای دوستان نقلش کنم که بسی مایه ی خنده است!)
من سالها خاطره ی بازی "کانکت فور" را توی ذهنم داشتم و نمی دونستم به فارسی بهش چی می گفتیم تا اینکه دو سه سال پیش یکیش رو تو یه اسباب بازی فروشی پیدا کردم و گرفتم. اگه شما هم ازین بازی خاطره دارین در جریان باشید که هنوز هم پیدا می شود.
در ادامه ی تصاویر دیدنی و خاطره بخش شما، من هم این اسباب بازی ها را اضافه می کنم:

1. دخترها ازین یکی بیشتر خاطره دارن. کمر عروسک را که باز می کردی یک صفحه مدور گرد می دیدی که ترانه ی عروسک رویش ضبط شده بود. بعضی عروسک ها دو تا ازین صفحه ها داشتن که معمولا یکیش سفید و اون یکی سیاه بود. روی شکم عروسک یک دگمه داشت که وقتی فشار می دادی، ترانه ای خارجی با صدای دختربچه پخش می شد. قدیمها بیشتر این عروسک ها را از مکه برای بچه ها سوغاتی میاوردن.


2. این شیشه شیرهای اسباب بازی را هم دخترهای دهه شصتی خوب یادشونه و به خاطر میارن که به خاطر فناوری به خصوصشون (!) شدیدا بین دختربچه ها مشتری داشت. بچه ها به تقلید از مادرهاشون شیشه شیر را جلوی دهان عروسک می گرفتن و می دیدن که مایع سفید داخل آن به تدریج کم و کمتر و سرانجام ناپدید می شود. البته خداوند روزی عروسک ها را از غیب می رساند و همین که فرآیند شیردهی به اون عروسک تمام می شد و شیشه را از حالت سروته در می آوردن، دوباره شیر به شیشه برمی گشت و برای نوبت بعدی شیردهی آماده می شد!




3. یادمه یه روزگاری، داشتن یکی ازین نوع خودکارها نهایت آمال و آرزوهای هر شاگرد مدرسه ای بود. معمولا هرکدام از رنگ های خودکار، بوی به خصوصی می داد و آخر سال که بنا به رسم نا نوشته ای، دفترهای خاطرات بین دانش آموزها دست به دست می گشت، دخترها سعی می کردند دفترهای همدیگه رو با استفاده ازین خودکارها مزین به تصاویر شمع و گل و پروانه و عبارات شاعرانه ی "به نام تک نوازنده گیتار هستی" یا "اگر روزی ترا کردم فراموش" و "گل سرخ و سفید لوله لوله" بکنند تا وقتی کسی ذفتر را تورق می کند، از هر کاغذش ده ها بوی رنگ و وارنگ به مشام برسد! اما افسوس که بوی توت فرنگی و پرتقال و لیمو و خیار ِ جوهر خودکار، دیری نمی پایید و پس از چند ماه می پرید. من همین صورتی پررنگش را داشتم:



4. امروز با دیدن این اسباب بازی ها، آه از نهادم برآمد و یاد گذشته ی دوری افتادم که یکی ازین ها از نمی دانم کجایی به دستم رسیده بود و تا مدتها غرق بازی با آن بودم. در قیاس با اسباب بازی های ساده ای که داشتیم، چیز خیلی جدید و به خصوصی به نظر می رسید و با فشار دادن دو تا دگمه ی کناری، عروسک کله معلق می شد و آفتاب بالانس و مهتاب بالانس می زد!


در این تصویر هم نحوه ی عملیات توسط میکی ماوس به نمایش گذاشته شده (راستی اگه یادتون باشه قدیمها تلویزیون خیلی برنامه ی ژیمناستیک پخش می کرد. چرا؟)


5. ازین اسباب بازی خانه ی فک و فامیل زیاد دیده بودم ولی اسمش را نمی دانستم:



6. این یکی را هم دست پسربچه ها زیاد دیده بودم ولی می ترسیدم باهاش بازی کنم و فقط تماشا می کردم!


7. هنوز سوپرمارکتها با انواع و اقسام بستنی های جورواجور پر نشده بود و غیر از کیم و آلاسکا که فروشنده ها از توی یخدان های سفیدشان دستمان می دادن، گاهی هم خودمان توی خانه نوشابه یا شیر را توی این قالب ها می ریختیم و صبح های تابستان بعد از تماشای برنامه کودک، بستنی به دست به حیاط می دویدیم. بعضی مادرها هم با استفاده از ترفند بستنی خانگی سعی می کردن کمی شیر به خورد بچه هایی بدن که به طور معمول از خوردن شیر فراری بودن. ولی معمولا تیرشان به سنگ می خورد و بچه ها همچنان بستنی نوشابه ای را به شیری ترجیح میدادن



8. و البته بستنی زمستونی کمافی السابق جایگاه ویژه ی خودش را داشت:


9. یادش به خیر هرموقه شهربازی می رفتیم همیشه با یکی ازینها سرمون گرم بود:


10. یه مدت ازین آدامس ها اومده بود که مربعی شکل و نسبتا قطور بود و وسطش شهد ترش و شیرین خوشمزه ای داشت. مدتی بعد هم غیبش زد.


11. این مدادها:


12. و اینها که دخترها بیشتر ازشون خاطره دارن:



13. بزرگداشت این مدادها را دوستان گرامی قبلا به طور مفصل برگزار کرده بودن. ما هم به سهم خودمان یاد و خاطره شان را گرامی می داریم:


14. اسم این اسباب بازی رو نمی دونم ولی دست این و اون دیده بودم:


15. مشخصه ی آن دوره، نه تنها این بود که بیشتر خانواده های ایرانی شبیه همدیگه زندگی می کردن و سبک زندگی و اسباب و وسایل مشابهی داشتن، بلکه خانواده های مختلف از ملیت ها و کشورهای دیگر هم تا حد زیادی شبیه هم بودن و اسباب و وسایل زندگی و بازی بچه هاشون مشابه و یکسان بود. کیف بچه مدرسه ای ها تو کشورهای مختلف دنیا چیزی شبیه این بود و بیشتر خانم های خانه دار (صرفنظر از ملیتشون) از زنبیل مانندی مشابه مال بقیه استفاده می کردن:



16. وقتی نوارهایشان تاب برمی داشت، همه با یک مداد یا خودکار می افتادن به جان کاست:



17. تیله، بازی همه ی بچه های دنیا بود. تیله ده ها اسم مختلف تو کشورهای مختلف دنیا داره و تیله بازی از زمان های قدیم، یکی از سرگرمی های همیشگی آدم ها بوده:





18. "لِی لِی" هم سرگرمی همه بچه های دنیا بود. هرجا تعدادی بچه دور هم جمع بودن، فوری گچ یا ذغالی گیر می آوردن و یک تکه سنگ و بساط لی لی راه می افتاد. لِی لِی هم تو کشورها و زبان های مختلف، ده ها اسم متفاوت داره ولی روش همه شان یکسان است (تو کشور فرانسه، تو اولین خونه ی لی لی می نویسن زمین و تو آخرین خانه اش می نویسن آسمان. و به همان شیوه ی آشنا قدم به قدم می رن تا از زمین به آسمان برسن)






19. بچه های الان هم البته خیلی چیزهای شبیه همدیگه دارن. مثل پلی استیشن. تبلت. وی. موبایل و لپتاپ و انگری بردز و کلی بازی های کامپیوتری جدید. حتی چند وقت پیش دو تا بچه کلاس دومی را دیدم که داشتن راجبه و.ی.چ.ت و ت.ا.ن.گ.و با هم حرف می زدن!
خیلی خوشحالم که بچگیم توی اون دوره گذشت... راستی "جاده خدا" مال کدوم بازی بود؟



20. و...

ممنونم از شما- جناب 59
- درسته بستنی زمستونی اینجا تولید میشه ولی چیز به خصوصی نیست و ماده سفید رنگ داخل روکش کاکائویی اصلا بستنی نیست! یک جور کِرِم است که داخل دهان آب می شود. راستش من از بستنی زمستونی های قدیم تصوری دارم که سالهاست نتونستم هیچ جایی پیداشون کنم. ظاهرا این چیزی که ما به اسم بستنی زمستونی می شناسیم در کشورهای دیگه به عنوان نوعی شیرینی شناخته شده و محتویات داخل همه شون هم چیز مشابهی هست که انگلیسیش میشه "مارش مالو" (ترکیبی از شکر و ژلاتین و چیزهای دیگه)

ظاهرا تو ممالک روس هم چیزی شبیه به آن پیدا می شود که اینجا مختصری در موردش نوشته شده:
http://en.wikipedia.org/wiki/Chocolate-coated_marshmallow_treats#Zefir

- آلاسکاهای قدیمی هم که از بیرون می خریدیم اگه یادتون باشه تردتر بودن. چیزی که این روزها به اسم بستنی یخی فروخته میشه ترکیب نسبتا غلیظ تری است که شباهت کمی به بستنی یخی های دهه شصتی داره. یادش به خیر. سالهای قبل از شصت و هفت یادمه نزدیک منزل عمه ام جایی بود که می گفتن بستنی یخی درست میکنن. اگه یادتون باشه اون زمونها بستنی ها رو داخل محفظه های فلزی نگهداری می کرد که رویش یک در فلزی داشت و داخلش دیده نمی شد. قسمت هیجان انگیزش موقعی بود که فروشنده دست می کرد داخل محفظه و یک بستنی یخی صورتی رنگ درمی آورد و می داد دستمان!...

- چیزی که راجبه عروسک های آقا تقی نوشتین جالب بود! من اون عروسک ها رو ندیده بودم ولی برادرم یه عروسک پسربچه داشت با همه مشخصه های یک پسربچه که جنسش از نوعی پلاستیک خیلی سفت و ضخیم و محکم بود طوریکه اگه می کوبید روی سر ِ کسی، صد درصد سرش می شکست! اون عروسک هنوز هم هست هرچند که روی صورتش با خودکار نقاشی کشیدن ولی بقیه قسمت های بدنش صحیح و سالم مونده و علیرغم همه ناملایماتی که تو همه ی ابن سالها از دست بچه ها کشیده ولی به خاطر استحکام پلاستیکش، درب و داغون نشده.

- راستش من هم خیلی اهل تیله بازی نبودم. ولی همینکه فهمیدم خیلی از بازیهای بچگی ما در کشورهای دیگه هم معمول بوده انگیزه شده تا یادی هم از اونها بکنم. یکی دیگه از بازیهای قدیمی که بچه های زیادی انجام می دادن "گانیه" بود که یه بازی فرانسویه. "جاده خدا" اصطلاحی بود که بچه ها موقع بازی "بالا بلندی" استفاده می کردن. یه بازی دیگه هم بود که اوایل دهه هفتاد یکهو تو مدرسه ها معروف شد و بچه ها بدون اینکه بدونن سروکله اش از کجا پیدا شده و معنی کلماتی که میگن چیه اونو دوتا دوتا انجام می دادن و این کلمات بی سروته رو همراهش تکرار می کردن:" دنی هاوا ساکیچی- ویلیام ویلیام تاکیچی- آمنو- سارایوو- به شادی- تاکیچه ئو- فینیش!" شاید بعضی کلماتی که شما یا بقیه می خوندین یکم با این ترکیبات فرق داشته باشه ولی کلیت همه شون همونقدر بی سروتهه!

با توجه با ماهیت این کلمات بی معنی که به نظر میرسه ژاپنی باشن من تصور می کنم احتمالا ایرانی هایی که اون موقع برای کار به ژاپن می رفتن این بازی را هم دست و پاشکسته به عنوان سوغاتی با خودشون آورده بودن. توی ژاپن این بازی ِ دستها رو با شعر ساده ای به اسم "ده هزار پا بر فراز آلپ" با ریتم "یانکی دودل" می خونن و به صورت دونفری اجرا می کنن.اسم بازی اینه: Arupusu Ichiman Jaku
https://www.youtube.com/watch?v=pWre-BDkOak
https://www.youtube.com/watch?v=JmHnO4Y4LrE
ریتم "یانکی دودل":
http://www.mamalisa.com/mp3/yankee.mp3

البته این بازی مختص ژاپن نیست و مثل همه ی بازی های دیگه از زمان های قدیم تو خیلی از کشورهای دیگه انجام میشده. تو کشورهای انگلیسی زبان این بازی رو با این ترانه کودکانه اجرا می کنن:

این سایت یه مرجع خیلی کامل و معتبره در مورد این بازی تو کشورهای انگلیسی زبان:
http://www.bl.uk/learning/langlit/playground/browseadultview.html#cm=Videos&gm=Clapping&id=120549&id2=120915

- توصیفات شما راجبه قرتی های آن دوره خیلی خوندنی بود. در مورد خوش تیپ های دهه شصت و هفتاد، گفتنی ها فراوونه. نمونه های مردونه شو که شما به خوبی یادآوری کردین. خانم ها هم معمولا با استفاده از یک عدد سشوار و تعدادی بیگودی، چتری ها و موهای جلوی بالای پیشانی را مدل می دادن و با بیرون گذاشتن این فکل از روسری یا مقنعه ای چانه دار به علاوه ی یک عدد مانتوی بلند و گشاد همراه با اِپُل هایی هرچه بزرگتر، خوش تیپی شون رو تکمیل می کردن. بیگودی جزو جدایی ناپذیر وسایل آرایش خانم های اون دوره بود. استفاده از رژگونه هم هنوز خیلی رایج نشده بود و خیلی از خانم ها با همان رژلبی که داشتن گونه هاشون رو سرخ می کردن!... یه مدل رژلب هم اون دوره مد شده بود که رنگش سبز بود و شده بود اسباب سرگرمی بچه ها. بچه ها اون رو روی پوست دستشان می کشیدن می دیدن که هیچ رنگی نداره. ولی کم کم رنگ می گرفت و خود به خود قرمز می شد. من بوی اون رژلب رو خیلی دوست داشتم.

ممنونم از یادآوری شما در مورد این جزییات.

ممنونم به خاطر توضیحات مفصل و جالب سم عزیز و 59 گرامی
در حاشیه ی این مطالب، راستش من هنوز هم مطمئن نیستم اون چیزی که سابقا به اسم بستنی زمستونی می خوردیم، محتویاتش واقعا بستنی بود یا همین ترکیبات کِرِم مانندی بود که الان به اسم بستنی زمستونی تو ایران یا بعضی کشورها عرضه می شود.
اشاره تون به لواشک های روسی هم جالب بود. دو سه سال پیش ما تو ارمنستان دنبال لواشک می گشتیم و اون روز به شکل عجیبی هوس لواشک کرده بودیم. از قضا گذرمون به مغازه ای افتاد که تعداد زیادی برگه های لواشک مانند پشت ویترینش چیده بود و با این کشف، شادمانه وارد مغازه شدیم. فروشنده ی لواشک ها که متوجه ملیت ما شده بود سعی می کرد با فارسی دست و پاشکسته ای به ما بفهمونه که این همون لواشک آشنای خودمونه و مرتب تکرار می کرد: "لواش! لواش!" خلاصه از بین تعداد زیادی بسته بندی های شکیل و باکلاس اونها، دوتا از ترش ترین لواشک ها رو با راهنمایی فروشنده انتخاب کردیم و به محض اینکه از فروشگاه بیرون اومدیم، با عجله مشغول باز کردن بسته بندیش شدیم. شکل و شمایل برگه ها کاملا مشابه لواشک های آشنای خودمون بود و مشخص بود که همون ترکیبات میوه ی خشک شده است. اما متاسفانه به محض اینکه اولین تکه را در دهان مزه کردیم، درجا خورد توی ذوقمان و از خیر بقیه اش گذشتیم. لواشک ارمنستانی فقط ظاهر وسوسه کننده ای داشت و از یک تکه کاغذ هم بی مزه تر بود! دوباره برگشتیم سراغ فروشنده و دست و پاشکسته سعی کردیم بهش بفهمونیم که این به اون ترشی که تعریفش را می کرد نیست. فروشنده هم دست و پا شکسته سعی کرد به ما بفهمونه که این ترش ترین لواشک موجوده و ازین ترش تر اینجا پیدا نمیشه!
اون روز فروشگاه های زیادی رو به دنبال مزه ی ترش لواشک ایرانی زیر و رو کردیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که فروشنده راست می گفت و ظاهرا مزه ای ترش تر از اون دوتا لواشک در اون دیار یافت می نشود. نکته ی جالب دیگری در مورد کشورهای سردسیر وجود دارد و این است که تو کشورهایی مثل سوئد یا کانادا و نواحی سرد، بیشتر مردم به خوردن چیزهای شیرین گرایش دارن و خوراکی های ترش و شور، خیلی کمتر از خوراکی های شیرین پیدا می شود. همین است که ایرانی هایی که یک عمر با لواشک های ترش ایرانی و چیپس های شور مزمز و پفک های نمکی و شور چیتوز زندگی کردن، بعد از مدتی زندگی تو اون کشورها ذائقه شون به شدت دچار کمبود این مزه ها میشه و به محض اینکه پاشون رو توی ایران میذارن اول از همه یک دل سیر پفک ایرانی می خورن و موقع مراجعت هم ذخیره ای کافی از لواشک و چیپس و پفک ایرانی همراه خودشون می برن!